Καλοκαιρινό Στρες και Ψυχική Υγεία: Πρακτικός Οδηγός

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Κύρκου, Ψυχολόγος ErgoWell-being  by Ergonomia

Για αρκετούς συνανθρώπους μας, το καλοκαίρι μετατρέπεται από συνώνυμο ξεγνοιασιάς και χαλάρωσης, σε περίοδο στρες. Πολλοί μάλιστα επιλέγουν να επισκεφτούν το γραφείο ειδικού ψυχικής υγείας για να διαχειριστούν τη δυσφορία που αισθάνονται.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό και πώς το διαχειριζόμαστε;

1. Πίεση να κάνουμε πράγματα: Αποτελεί κοινή προσδοκία πως «τώρα είναι η ευκαιρία» να παραμείνουμε ενεργοί και να αναπληρώσουμε για όλα όσα δεν καταφέραμε να κάνουμε μέσα στη χρονιά! Ο καταιγισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τα απανταχού ποσταρίσματα ανέμελων και «ιδανικών» καλοκαιρινών στιγμών, έρχονται να επιδεινώσουν την πίεση που αισθανόμαστε. Όταν λοιπόν δε βιώνουμε την αναμενόμενη «ευτυχία», το στρες και η θλίψη μας κατακλύζουν.
   
   Η λύση είναι να θέσουμε ρεαλιστικές προσδοκίες. Αντί να προσπαθήσουμε να τα κάνουμε όλα, ας εστιάσουμε σε ό,τι μας ικανοποιεί, αρμόζει στον τρόπο ζωής μας ή σε ό,τι έχει νόημα για μας. Ας μη διστάσουμε να πούμε «όχι» σε ό,τι δε μας κεντρίζει το ενδιαφέρον ή σε ό,τι μας αγχώνει!
    
2. Κοινωνικές υποχρεώσεις: Αν και το να παραμένουμε κοινωνικοί συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική μας ευεξία, οι αυξημένες καλοκαιρινές, κοινωνικές υποχρεώσεις, μπορεί να προκαλέσουν κόπωση, κοινωνικό άγχος ή να ζορίσουν ανθρώπους με μεγαλύτερη εσωστρέφεια, υφιστάμενες αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές της διάθεσης.
   
   Ας κατανοήσουμε ωστόσο ότι δεν είναι εφικτό και δε χρειάζεται να τους ικανοποιήσουμε όλους! Ας διατηρήσουμε την ισορροπία που αρμόζει στην προσωπικότητα και στα επίπεδα ενέργειάς μας. Ας αρνηθούμε ευγενικά προτάσεις στις οποίες δεν επιθυμούμε ή δε μπορούμε να ανταποκριθούμε. Ας δώσουμε στον εαυτό μας την άδεια για χρόνο ξεκούρασης, που τόσο έχουμε ανάγκη!
    
3. Ανησυχίες για την εικόνα του σώματος: Ζεστός καιρός και θάλασσα συνεπάγεται ελαφρύτερα και πιο αποκαλυπτικά ρούχα και μαγιώ, που μπορεί να εντείνουν προβλήματα αυτοεικόνας.
   
   Αναγνωρίζοντας πως συχνά η εικόνα του εαυτού μας διαστρεβλώνεται από τις δικές μας αρνητικές πεποιθήσεις, προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τον εαυτό μας μέσα από πιο θετικά και συμπονετικά «γυαλιά», να εστιάσουμε στην υγεία μας και να φέρουμε κοντά μας ανθρώπους που μας αγαπούν, μας υποστηρίζουν και μας ανεβάζουν το ηθικό, έτσι ώστε να διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά τις ανησυχίες αναφορικά με την αυτοεικόνα μας.
    
4. Αλλαγή ρουτίνας: Πολλοί βιώνουν ασφάλεια μέσα από την τήρηση μίας προβλέψιμης καθημερινής ρουτίνας. Οι εξορμήσεις των διακοπών, η μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας, η ύπαρξη παιδιών στο σπίτι, μιας και τα σχολεία είναι κλειστά, διαταράσσουν τη ρουτίνα κι επηρεάζουν το πρόγραμμα ύπνου και τις καθημερινές συνήθειες. Επιπλέον, οι αλλαγές στη μελατονίνη που παρατηρούνται το καλοκαίρι, επηρεάζουν τους καθημερινούς κιρκάδιους ρυθμούς μας, ενισχύοντας τα προβλήματα ύπνου.
   
   Θα ήταν λοιπόν μία καλή ιδέα, ακόμα και στις διακοπές μας, να διατηρήσουμε μία ευέλικτη ρουτίνα ύπνου που να ταιριάζει στον τρόπο ζωής μας και που θα μας επιτρέψει και να απολαύσουμε τις καλοκαιρινές ημέρες, αλλά και να ξεκουραστούμε, καθώς αυτό θα βοηθήσει στη ρύθμιση του εσωτερικού μας ρολογιού.
    
5. Οικονομικό βάρος: Είναι γεγονός ότι το κόστος των διακοπών, της διασκέδασης και της απασχόλησης των παιδιών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, επιβαρύνουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
   
   Διαχειριζόμαστε λοιπόν το οικονομικό στρες, διαμορφώνοντας εγκαίρως έναν καλοκαιρινό προϋπολογισμό, που θα περιλαμβάνει τις διακοπές μας, μία πρόβλεψη για τις εξόδους μας και για άλλες προσωπικές  και οικογενειακές μας ανάγκες. Αυτό θα μας επιτρέψει να έχουμε το χρόνο να εξερευνήσουμε πιο προσιτές επιλογές, να αποφύγουμε περιττά έξοδα και να μην αιφνιδιαστούμε όταν θα κάνουμε τον απολογισμό μας.
    
6. Ζέστη και υγρασία: Οι υψηλές θερμοκρασίες και η υγρασία ανεβάζουν τα επίπεδα κορτιζόλης, που είναι η κύρια ορμόνη του στρες, ενώ μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία, κόπωση, ναυτία, ευερεθιστότητα, αίσθημα παλμών και να πυροδοτήσουν ή να εντείνουν προβλήματα υγείας σε ορισμένους ανθρώπους.
   
   Δεν αμελούμε λοιπόν να φροντίσουμε τη διατροφή μας, να παραμείνουμε ενυδατωμένοι και δροσεροί: Το καλοκαίρι είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε παραμελώντας τη διατροφή μας. Φυσικά και δε θα αποκλείσουμε καλοκαιρινές, γευστικές απολαύσεις και δε θα στερηθούμε, αρκεί να γίνεται με σύνεση και ισορροπία. Ισορροπία σημαίνει να διατηρήσουμε μία σωστή, θρεπτική και ελαφριά διατροφή και συγκεκριμένες ώρες γευμάτων, ενώ θα ήταν χρήσιμο να έχουμε μαζί μας φρούτα και υγιεινά σνακς για να μη χρειάζεται να καταφεύγουμε σε ανθυγιεινές επιλογές όταν βρισκόμαστε έξω. Δεν ξεχνάμε, επίσης, να ενυδατωνόμαστε επαρκώς! Η αφυδάτωση εντείνει το στρες και την αίσθηση κόπωσης. Τέλος, φορούμε καπέλο και άνετα, δροσερά ρούχα, ενώ παραμένουμε σε δροσερούς χώρους κατά τις θερμότερες ώρες.

Δίνοντας προτεραιότητα στον εαυτό μας και στις ανάγκες μας και κατανοώντας αυτά που μας στρεσάρουν, έχουμε τη δυνατότητα να τα αντιμετωπίσουμε και να μετατρέψουμε την καλοκαιρινή περίοδο σε μία εποχή που θα ωφελήσει την ψυχική και σωματική μας υγεία κι ευεξία.

Πηγές

• American Psychological Association (2024). Tips for protecting your mental health this summer. Αντλήθηκε από APA Website
• National Institute of Mental Health. (2021). Seasonal Affective Desorder (SAD). Αντλήθηκε από NIMH Website
• Mental Health UK. (2024). Summer and Anxiety. Αντλήθηκε από Mental Health UK Website